Promieniowanie optyczne jest jednym z czynników, które stanowią potencjalne zagrożenie w niektórych miejscach pracy. Sprawdź, czym dokładnie jest promieniowanie optyczne, gdzie występuje oraz jak ochronić przed nim siebie i pracowników. Gogle, odzież ochronna czy farby przemysłowe o specjalnych właściwościach to tylko kilka przykładów środków ochrony na stanowisku pracy.

Co to jest promieniowanie optyczne?

Promieniowanie optyczne stanowi wycinek częstotliwości promieniowania elektromagnetycznego (długości fal od 100 nm do 1 mm). W jego skład wchodzi promieniowanie ultrafioletowe (nadfiolet, UV), światło widzialne (VIS) oraz promieniowanie podczerwone (IR), które składają się na promieniowanie nielaserowe. Inny rodzaj promieniowania optycznego (również potencjalnie groźny dla zdrowia) stanowi promieniowanie laserowe.

Dlaczego promieniowanie optyczne stanowi zagrożenie?

W ograniczonych ilościach promieniowanie optyczne jest niezbędne do funkcjonowania ludzkiego organizmu – między innymi wpływa ono na regulację rytmu dobowego, umożliwia syntezę witaminy D3 czy wspomaga gojenie się ran. W zbyt dużej ilości jednak poszczególne rodzaje promieniowania optycznego mogą powodować przebarwienia skóry, oparzenia, uszkodzenie wzroku, a nawet powstawanie zmian nowotworowych w obrębie skóry.

Promieniowanie optyczne – gdzie występuje?

W pracy praktycznie każdy ma kontakt z promieniowaniem optycznym, jednak tylko niektóre grupy zawodowe są narażone na taką częstotliwość i intensywność ekspozycji, że jest ona potencjalnie niebezpieczna dla zdrowia. Przykładem takiej sytuacji może być obecność szkodliwego promieniowania optycznego przy spawaniu lub wytapianiu szkła.

Procesy hutnicze i spawalnicze

Spawacze, operatorzy pieców hutniczych czy formierze szkła to osoby najbardziej narażone na promieniowanie optyczne: spawanie i wytapianie materiałów w wysokich temperaturach powoduje emisję bardzo dużej ilości promieniowania optycznego o różnych częstotliwościach.

Praca ze światłem laserowym

Kopiści offsetowi, osoby pracujące w fabrykach czy niektórzy pracownicy ochrony zdrowia mogą być narażeni na promieniowanie optyczne w formie światła laserowego. Przy braku odpowiednich środków ochrony, takie promieniowanie może powodować poważne uszkodzenia wzroku i oparzenia skóry.

Praca na odsłoniętym terenie

Osoby pracujące na zewnątrz budynków, na przykład przy budowie dróg lub w rolnictwie, są narażone na dużą ilość promieniowania optycznego ze względu na ekspozycję na światło słoneczne. W przypadku braku odpowiedniej ochrony, pracownikom grożą oparzenia, problemy ze wzrokiem, a nawet nowotwory skóry.

Praca przy intensywnym oświetleniu sztucznym

Praca przy intensywnym oświetleniu sztucznym (na przykład w laboratorium czy biurze) rzadko prowadzi do poważniejszych problemów zdrowotnych, jednak przy nieodpowiednio dobranym natężeniu i barwie światła może powodować zmęczenie oczu, bóle głowy oraz obniżenie efektywności pracy.

Promieniowanie optyczne a normy BHP

Normy dotyczące promieniowania optycznego określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 maja 2010 roku. Można tam znaleźć przepisy dotyczące maksymalnej dopuszczalnej ekspozycji na poszczególne typy promieniowania, szkoleń BHP dotyczących promieniowania optycznego czy ograniczania ryzyka związanego z narażeniem na ten czynnik. Pracodawca, który nie zachowuje określonych środków bezpieczeństwa lub nie poinformuje pracownika o zagrożeniu, podlega konsekwencjom określonym w Kodeksie Pracy.

Promieniowanie optyczne – środki ochrony

Przed promieniowaniem optycznym zabezpieczają środki ochrony, które dopasowuje się do:

- rodzaju i intensywności promieniowania,

- charakterystyki wykonywanej pracy,

- częstotliwości ekspozycji na promieniowanie optyczne danego rodzaju.

Gogle i okulary

Odpowiednie okulary lub gogle mogą w dużym stopniu uchronić wzrok przed negatywnymi skutkami promieniowania optycznego (zwłaszcza światła widzialnego i UV). Jest to niezbędny element wyposażenia na stanowiskach spawalniczych, w hutach czy fabrykach zajmujących się przetwórstwem tworzyw w wysokich temperaturach. W okularach i goglach tego typu znajdują się specjalne filtry, które chronią przed promieniowaniem optycznym o różnej częstotliwości.

Fot. Promieniowanie optyczne przy spawaniu jest szczególnie niebezpieczne.

Odzież ochronna

Odzież ochronna zabezpiecza przede wszystkim przed szkodliwym wpływem ultrafioletu, ale również innych rodzajów promieniowania optycznego na stanowisku pracy. Musi być ona dopasowana do charakterystyki wykonywanych zadań (na przykład odpowiednio przepuszczać powietrze przy pracy fizycznej) oraz do częstotliwości promieniowania, na którą jest narażony pracownik.

Filtry ochronne w kremie

W przypadku osób pracujących na zewnątrz, przy dużej ekspozycji na słońce, dobrym sposobem zabezpieczenia przed promieniowaniem optycznym (przede wszystkim UV) jest stosowanie kremów ochronnych z odpowiednim filtrem, który chroni skórę.

Farby przemysłowe

Specjalistyczna farba przeznaczona do spawalni posiada szczególne właściwości, które pomagają tłumić szkodliwe promieniowanie optyczne przy spawaniu. Stosuje się ją do malowania parawanów, ścianek ochronnych czy wnętrz kabin spawalniczych. Każda farba przemysłowa do spawalni musi być zgodna z przepisami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki dotyczącym BHP przy pracach spawalniczych. 

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, zajrzyj do naszego artykułu “Farba specjalistyczna jako środek ochrony na stanowisku pracy” >>

Oznakowanie ostrzegawcze

Odpowiednie oznakowanie ostrzegawcze nie stanowi środka ochrony samo w sobie, ale pozwala poinformować pracowników o potencjalnym zagrożeniu i pomaga im zachować ostrożność oraz pamiętać o zalecanych procedurach bezpieczeństwa. Do namalowania takiego oznakowania służą specjalne farby odblaskowe i fluorescencyjne.

***

Promieniowanie optyczne na stanowisku pracy stanowi czynnik, którego w wielu przypadkach nie da się uniknąć. Jednak świadomość potencjalnego zagrożenia, stosowanie się do przepisów BHP, korzystanie z odpowiednich środków ochrony oraz zachowywanie ostrożności podczas pracy umożliwiają zminimalizowanie ryzyka związanego z ekspozycją na ten rodzaj promieniowania.