Farba odporna na uderzenia – co to właściwie znaczy?

Kupując farbę do metalu, zwracamy uwagę przede wszystkim na jej właściwości antykorozyjne oraz walory dekoracyjne. Oczekujemy, że jeden preparat skutecznie i na długo zabezpieczy malowaną powierzchnię przed rdzą, a przy okazji sprawi też, że będzie się ona ładnie prezentować. I to nam często wystarcza… Błąd! Jest jeszcze jeden parametr, o którym zapominamy, choć to on w dużej mierze wpływa na to, czy produkt spełni dwa pierwsze warunki, na których tak nam zależy. Odporność farby na uderzenia, bo o niej tu mowa, to cecha, którą warto się zainteresować – zwłaszcza, gdy pomalować trzeba futryny, stalowe felgi albo... traktor. Jak się ją bada, w jaki sposób określa, jaka jest skala odporności farby na uderzenia, oraz gdzie szukać na ten temat informacji? Podpowiadamy!

Badanie odporności mechanicznej farb

Szukając farby "do zadań specjalnych", zwracamy uwagę na szereg jej właściwości, które sprawiają, że dany produkt może być użyty w konkretnym celu. Cechy farb takie jak ogniochronność, odporność na promieniowanie UV czy właśnie odporność na uderzenia są potwierdzane certyfikatem, a ten wydaje się po przeprowadzeniu odpowiednich testów. Aby preparat mógł być określany mianem farby odpornej na uderzenia, pomalowane nim elementy poddawane są badaniu nagłego odkształcenia. Zależnie od wyników prób, produkt opisywany jest taką cechą lub nie.

Metody badawcze odporności powłok malarskich na uderzenia

Warto zdać sobie sprawę, że wszelkie testy parametrów danej farby przeprowadzane są w wyspecjalizowanych laboratoriach, które zapewniają najnowsze metody badawcze, optymalne warunki do przeprowadzenia testów i prawidłową kalibrację sprzętu.

Zarówno stacjonarne, jak i przenośne urządzenia do badania odporności farb na uderzanie działają na podobnej zasadzie. Głównym ich elementem jest obciążnik zakończony kulistym wgłębnikiem o średnicy 20 mm. Ustawiany jest on na prowadnicy rurowej z podziałką i opuszczany z ustalonej wysokości. Maksymalna wysokość, z której można opuścić w takim teście 1-2 kg obciążnik wynosi 1 m. 

Dokładne parametry urządzeń, przy pomocy których można przeprowadzić badanie odporności na uderzenie, określa norma PN-EN ISO 6272-1:2005 (posiadająca wgłębnik o dużej powierzchni – 20 mm) i PN-EN ISO 6272-2:2005 (z wgłębnikiem o małej powierzchni).

Głównym celem takiego badania jest ustalenie minimalnej wysokości, z której spadający ciężarek spowoduje mechaniczne uszkodzenie powłoki malarskiej (spękanie, złuszczanie).

W jakiej skali mierzona jest odporność na nagłe odkształcenie?

Wyniki uzyskane w efekcie uderzenia ciężarka w pomalowaną powierzchnię można interpretować dwojako.

1. Spełnia lub nie spełnia — masa spadająca z określonej wysokości powoduje albo nie powoduje uszkodzeń powłoki malarskiej.

2. Badanie klasyfikujące — stopniowe zwiększanie masy ciężarka lub wysokości opuszczania umożliwia ustalenie minimalnej masy i/lub wysokości, która powoduje spękanie lub złuszczenie farby. Wynikiem badania jest w tym przypadku maksymalna wysokość podawana w centymetrach, z której spadający ciężarek o określonej masie nie spowoduje uszkodzeń. 

Gdzie szukać informacji na temat odporności farb na uderzenia?

Najprostszym sposobem uzyskania tych danych jest informacja uzyskana bezpośrednio od sprzedawcy lub sprawdzenie tak zwanej deklaracji właściwości użytkowych danego produktu. Co to takiego?

Deklaracja Właściwości Użytkowych

Od 1 lipca 2013 roku producenci materiałów budowlanych mają obowiązek przedstawiać Deklaracje Właściwości Użytkowych (DoP – Declaration of Performance) każdego oferowanego przez nich produktu. Dokumentacja ta zastąpiła funkcjonujące wcześniej Deklaracje Zgodności — DoC – Declaration of Conformity).

Deklaracja Właściwości Użytkowych musi zawierać określone informacje:

- numer Deklaracji Właściwości Użytkowych,

- indywidualny kod identyfikacyjny ustalany przez producenta dla danego typu wyrobu,

- dokładne dane producenta,

- przeznaczenie danego produktu,

- właściwości produktu (odporność mechaniczna i termiczna, klasyfikacja ogniowa, właściwości antystatyczne etc.), a także wykaz niebezpiecznych związków zawartych w tym produkcie,

- system oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych,

- numer referencyjny oraz data wydania zharmonizowanej normy (hEN) lub Europejskiej Oceny Technicznej,

- informacja o jednostce notyfikowanej, która orzekła zgodność z normą zharmonizowaną lub wydała europejską ocenę techniczną.

Przykładowa deklaracja farby STAL-KOR Polifarbu Łódź do pobrania ze strony producenta.

Szczegółowe informacje dotyczące deklaracji właściwości użytkowych, badań odporności farb na uderzenia, czy procedur wprowadzających dany produkt do obrotu dostępne są w materiałach informacyjnych Instytutu Techniki Budowlanej.

Kto powinien używać farb odpornych na uderzenia?

Teoretycznie wszyscy, którzy potrzebują pomalować stalową powierzchnię. Zdecydowanie lepiej bowiem pokryć ją farbą bardziej odporną (jak LOWIGRAF-PUR czy wspomnianą wcześniej STAL-KOR) – zwłaszcza, że czasami uderzenie kamieniem lub innym przedmiotem może się zdarzyć niemal wszędzie. 

Dobrym przykładem jest tu motoryzacja, w której farby do felg stalowych czy do podwozia, nieustannie będą poddawane działaniu piasku, kamieni, błota czy innych zanieczyszczeń mogących powodować spękanie powłoki lub jej odpryski. Podobnie sytuacja wygląda w rolnictwie czy w różnych branżach przemysłu, gdzie warunkiem długiej żywotności sprzętu jest okresowe, prawidłowe malowanie maszyn przemysłowych. Na co dzień - w użytku domowym – podwyższona odporność farb przydaje się do odświeżania futryn metalowych, zwłaszcza zewnętrznych, których nienaganny wygląd może zostać naruszony nawet w wyniku mocnego, przypadkowego uderzenia piłką.

***

Sprawdzając odporność farby na uderzenia, należy zastosować się do zaleceń producenta odnośnie do malowania powierzchni. Przestrzeganie odpowiedniej grubości warstwy i czasu schnięcia pozwoli na uzyskanie deklarowanej trwałości i odporności.

Powiązane artykuły

Zobacz wszystkie porady